Veel energie van de
Vormselvoorbereiding gaat naar het muzikale element van de vieringen. We merken
dat het op een aantal plekken steeds moeilijker wordt hiervoor de nodige
ondersteuning te vinden. Toch blijft het samen zingen een van de belangrijkste
activiteiten van elke liturgische dienst. We moedigen alle medewerkers aan zich
te blijven inzetten voor het muzikale luik van het Vormseljaar. Hieronder vind
je informatie over de keuze van de liederen voor de vormselviering.
Naast het ‘gewone’ van de mis dat in elke eucharistie zijn
plaats heeft, zijn er liederen die ‘eigen’ zijn aan het feest van het Vormsel.
Hier volgen enkele tips om na te gaan waar een liedtekst best wordt
ingeschakeld in de dienst.
1. Ga bewust om met
de communicatie die het lied bewerkstelligt
Taal bewerkstelligt communicatie. In elk lied komt iemand
aan het woord die zich met een boodschap richt tot een geadresseerde. Het is
goed bij elk lied na te gaan wie spreekt en tot wie de tekst gericht is. Op
basis daarvan kan je liederen opdelen in categorieën.
Evangelisch lied: Jezus tot zijn leerlingen
Profetisch lied: God tot zijn volk
Catechetisch lied: wie bedreven is in het christelijk geloof
tot wie het geloof wil leren kennen
Gelegenheidslied: een deel van de groep tot een ander deel
van de aanwezigen
Biddend lied: de zanger tot God
Liturgisch lied: de gemeenschap tot God
Enkele voorbeelden:
Bleibet hier und
wachet mit Mir is een lied uit de Taizécollectie. Het is een citaat uit het
evangelie waar Jezus zijn leerlingen toespreekt. Dit is een Evangelisch lied.
Let my people go
is een citaat uit het boek Exodus waar God Mozes oproept om naar Egypte te
gaan. Dit is een Profetisch lied.
Hij is koning is
een lied van Elly & Rikkert. Het verduidelijkt aan de luisteraar wat onze
traditie bedoelt met Jezus’ koningschap. Dit is een Catechetisch lied.
Welkom, welkom aan
iedereen is een lied waarin de communicanten zich richten tot de andere
aanwezigen in de kerk. Het is een Gelegenheidslied.
Here I am, Lord is
een lied waarin de zanger zich in de eerste persoon enkelvoud richt tot God.
Het is een Biddend lied.
Heer, ontferm U over
ons is een lied waarin de gemeenschap als ‘wij’ zich richt tot Jezus. Het
is een Liturgisch lied.
In elke liturgie staat de communicatielijn tussen God en de
gemeenschap centraal. Liederen zijn de ideale manier voor de gemeenschap om
zich gezamenlijk tot God te richten. Liturgische liederen zijn daarom het meest
geschikt. Er kunnen redenen zijn om op bepaalde momenten in de liturgie
liederen van een andere categorie te gebruiken. Dit moet dan bewust en
beargumenteerd gebeuren.
2. Laat de kern van
het Vormsel klinken in de liederen
De centrale woorden van het sacrament van het Vormsel
spreekt de vormheer uit tijdens de zalving: ‘Ontvang
het zegel van de heilige Geest, de gave Gods’. De diepe verbondenheid
tussen Vormsel en heilige Geest blijkt ook uit het gebed tijdens de
handoplegging: ‘(…) Geef hun de Geest van
wijsheid en inzicht, de Geest van raad en sterkte, de Geest van vroomheid en
liefde (…)’
Vertaald in liedteksten betekent dit dat het eerste deel van
de viering het verlangen naar de heilige Geest centraal staat en na de
handoplegging en zalving de dankbaarheid om het geschenk van de heilige Geest.
3. Laat de plaats in
de viering mee bepalen welk lied er thuishoort
Ideaal gezien is een lied tijdens de liturgie geen
intermezzo maar een opbouwend deel. Het past in de liturgische flow en helpt de
aanwezige gemeenschap om in relatie te treden met God. Naargelang het moment in
de dienst mag je van het lied dus iets anders verwachten.
Intredelied: Bij het binnenkomen van de voorganger
drukken we uit dat we met blijheid voor God samenkomen om Hem te eren en om als
gemeenschap te groeien. Dit geldt natuurlijk voor de vormelingen in het
bijzonder maar niet minder voor alle andere aanwezigen. Voorbeeld: ‘De vreugde
voert ons naar dit huis.’
Verwelkomingslied (optioneel): Het is een optie dat
de vormelingen de aanwezigen verwelkomen. Dat kan met een gesproken tekst maar
ook met een lied.
Loflied: Voor het openingsgebed klinkt in de
Eucharistie het ‘Eer aan God’, een eeuwenoude tekst vol lofprijzingen aan God.
Dit loflied is voorbehouden voor feestelijke vieringen en past dus zeker in een
Vormsel. Alternatieven dienen zo sterk mogelijk aan te sluiten bij de geest van
het ‘Gloria’.
Antwoord na de eerste lezing: Wat in de praktijk vaak
een ‘tussenzang’ wordt genoemd, is een lied dat antwoordt op de eerste lezing. Het
lectionarium geeft aan welk psalmvers het nauwst aansluit bij de bijbellezing
in kwestie. Een ander lied is echter ook mogelijk. Als de tekst maar een
respons geeft op de boodschap die God ons voorlegt door de bijbelse tekst die
er aan voorafgaat.
Inleiding op het Evangelie Zeker in de Paastijd
verwelkomt de vierende gemeenschap de lezing uit het Evangelie met een
feestelijk Alleluia. Deze vreugdekreet mag in de Vormselviering extra in de
verf gezet worden.
Lied aan het begin van de Vormselritus (optioneel):
Aan het begin van het eigenlijke Vormsel kan een lied klinken dat het verlangen
naar de komst van de heilige Geest uitdrukt.
Lied aan het eind van de Vormselritus (optioneel):
Aan het eind van het eigenlijke Vormsel kan een leid klinken dat de
dankbaarheid uitdrukt voor het geschenk van de heilige Geest.
Lied bij het aanbrengen van de gaven: Twee aspecten
kunnen uitgedrukt worden bij het begin van de tafeldienst. De bereidheid van de
Kerkgemeenschap om met Jezus de weg van de zelfgave te gaan is een eerste
inhoudelijke focus. De vreugde over en de dankbaarheid voor het samenzijn rond
Jezus in de Eucharistie is een tweede.
Heilig, Onzevader en Lam Gods: deze gezangen maken
deel uit van het eigene van de mis en dienen de vastgelegde tekst te volgen.
Liederen tijdens de Communie (optioneel): Wanneer de
vormelingen de communie al hebben ontvangen en ondertussen de andere aanwezigen
ter communie gaan, is het een uitgelezen moment om tot bezinning aan te zetten
met een catechetisch, profetisch of evangelisch lied. Een biddend lied is
zonder twijfel ook op zijn plaats.
Lied na de Communie: Allen zingen na de communie hun
dankbaarheid uit voor het geschenk dat ze in het sacrament van de Eucharistie
hebben ontvangen.
Uittredelied: Bij het weggaan van de voorganger hoort
een lied dat de zending van de christen verwoordt of de vreugde van het leven
in de geest van Jezus.
Lied na de dienst (optioneel): Zoals de vormelingen
de aanwezigen zingend kunnen verwelkomen, kunnen ze tegenover hen ook hun
vreugde en engagement uitzingen als de dienst gedaan is.